Cliënten met een verstandelijke beperking kunnen soms gedrag vertonen dat ons zorgen baart. Hoe ga je om met dat probleemgedrag in de gehandicaptenzorg? Specifieke behandelrichtlijnen of protocollen leiden niet altijd tot verbetering van het gedrag of de gewoontes. Wat is de oorzaak van dit probleemgedrag en hoe moeten we daarmee omgaan?
Misschien moeten we eerst definiëren wat probleemgedrag precies is. Het gaat hierbij vooral om onbegrepen of moeilijk verstaanbaar gedrag. Gedrag dat kan leiden tot schade bij de cliënt en/of anderen of waarbij de zorgprofessional handelingsverlegenheid ervaart. Je kunt hierbij denken aan:
Vaak focussen we ons op het bestrijden van het probleemgedrag, maar laten we het eens vanuit een andere invalshoek bekijken: laten we gaan uitzoeken wat de aanleiding of de oorzaak is. De mogelijkheid is namelijk groot dat probleemgedrag in de gehandicaptenzorg voortkomt uit herbelevingen en het vermijden van gedachten of gevoelens na traumatische gebeurtenissen. En dat precies dát ten grondslag ligt aan de agressie, zelfbeschadiging of eetproblemen van de cliënt.
Om achter die angsten of trauma’s te komen is tijd en geduld nodig. Aandacht voor de cliënt en enige kennis over zijn of haar voorgeschiedenis. Vaak is angst de oorzaak van het probleemgedrag. Als je niet de woorden kunt vinden om je angst te benoemen, of überhaupt niet weet dat een angst overwonnen kan worden, zoekt die angst vanzelf een uitweg. En vaak is die uitweg dan probleemgedrag. De frustratie over dat wat hem of haar overkomen is, vindt een uitvlucht in ander gedrag.
Enige tijd geleden hadden we hier een interessant congres over. Zo werden angst en trauma bij mensen met een verstandelijke beperking vanuit verschillende standpunten belicht: (h)erkenning van die angst en trauma als oorzaak van het afwijkende gedrag, de (mogelijk) schadelijke gevolgen ervan, de relatie tussen angst, trauma en autisme en advies en handvatten hoe hiermee om te gaan. Door je bewust te worden van hoe het komt dat een cliënt zich ineens helemaal in zichzelf terugtrekt, nachtenlang zit te gamen of slaapproblemen heeft en dit wordt toegeschreven aan de verstandelijke beperking, kun je tot de conclusie komen dat er een heel andere oorzaak onder ligt. Een diepere laag die aandacht nodig heeft en kan worden opgelost.
We bieden veel variatie aan congressen en webinars met onderwerpen voor professionals in de gehandicaptenzorg. Neem gerust eens een kijkje op onze website bij het scholingsaanbod en meld je aan.
Programmamanager Academie
Jackie van Wieringen
