Probleemgedrag bij dementie

• Blik op de dag en recente ontwikkelingen.
  Raymond Koopmans, hoogleraar ouderengeneeskunde RadboudUMC

Bij een kleine groep verpleeghuisbewoners met dementie neemt het probleemgedrag zeer ernstige vormen aan, soms met lichamelijk letsel van de bewoner zelf of betrokkenen tot gevolg. Medicatie helpt vaak niet en soms lijkt de enige uitweg palliatieve sedatie. Deze groep is onderzocht in de WAALBED-studies en inmiddels is er een Zorgprogramma D-ZEP. Deze presentatie gaat over de doelgroep met haar specifieke kenmerken en behandelvragen. Daarnaast krijg je kennis over het kennisnetwerk en haar werkwijze (onder andere consultatiemogelijkheden).

Josja Hermsen, GZ psycholoog bij De Waalboog in Nijmegen en Climmy Pouwels, klinisch neuropsycholoog bij De Zorggroep Noord Limburg, doelgroep expertisecentra van het Kennisnetwerk D-zep

Dementie gaat vaak samen met neuropsychiatrische symptomen, zoals agressie, schreeuwen, psychose en depressie. Deze symptomen doen een groot beroep op de veerkracht van verpleegkundigen en de omgeving. Soms zijn deze klachten onderdeel van al eerder bestaande psychische aandoeningen.

Deze lezing gaat over herkennen, diagnostiek en behandeling van onderliggende psychische aandoeningen. Wat zijn morele thema’s waar verpleegkundigen tegen aan lopen en hoe kunnen we met afgestemde  interventies traumasensitieve zorg leveren?

Sjacko Sobczak, ouderenpsychiater bij Mondriaan, lector Dementie; neuropsychiatrische symptomen en gedrag bij de Hogeschool Rotterdam en als senior onderzoeker verbonden aan Maastricht University

Keuze uit sessie A of B

A.  Afweergedrag bij eten en drinken bij jonge en oudere mensen met dementie

Voor mensen met dementie kan eten en drinken moeilijk of zelfs onplezierig zijn. In zulke situaties kan iemand afweren, door bijvoorbeeld (non)verbaal te weigeren om te eten en te drinken of weg te lopen van tafel. Wat hiervan de oorzaak is, is lang niet altijd gemakkelijk te achterhalen. Er kunnen ingewikkelde situaties ontstaan wanneer het (bijna) niet meer lukt om te eten en te drinken. Tijdens deze sessie wordt ingegaan op welke factoren een rol spelen, hoe afweergedrag geïnterpreteerd wordt en hoe de besluitvorming verloopt. Met die kennis weten wij beter hoe we afweergedrag het beste kunnen signaleren en hoe zorgprofessionals mensen met dementie en naasten, die te maken hebben met deze situaties, kunnen ondersteunen.

Eline van Buuren, afdeling eerstelijnsgeneeskunde van het RadboudUMC, naar aanleiding van haar promotie-onderzoek

B.  Effect van pijn op gedrag

Mensen met dementie zijn gevoeliger voor pijn maar kunnen dit minder goed aangeven. Mede hierdoor wordt pijn onvoldoende vaak herkent als oorzaak van probleemgedrag. Wat weten we over pijn bij verschillende vormen van dementie? Inzichten en aanbevelingen om signalering en aanpak van pijn te optimaliseren.

Annelore van Dalen-Kok, n.a.v. proefschrift Pijn bij dementie en de PAIC als observatieschaal.

Keuze uit sessie C of D

C.  Prikkelverwerking bij dementie: focussen bij ontremd gedrag

Mensen met dementie hebben een vertraagde informatieverwerking en een verminderd vermogen tot het afweren van (irrelevante) prikkels. Overprikkeling kan bij mensen met dementie leiden tot, onder meer, rusteloos gedrag en dwaalgedrag, en een sterk verminderd presteren op zelfzorggedragingen. Daarnaast leidt overprikkeling tot stress en probleemgedrag. Het is dus belangrijk ongeremd gedrag om te buigen naar gedrag dat minder zwaar drukt op de cliënt zelf en op de omgeving. De zelf ontwikkelde behandelmethode ‘Focussen’ biedt vijf verschillende manieren die, vaak in samenhang, helpen om niet-belangrijke prikkels uit te sluiten en de aandacht te verschuiven naar de prikkels die voor de specifieke persoon het beste werken.

Elly Prins, gz-psycholoog bij de Waalboog

D:  Omgeving en gedrag
Onbegrepen gedrag komt niet slechts voort uit het ziektebeeld van de cliënt. We weten inmiddels dat meerdere factoren een rol spelen. Recent onderzoek geeft ons nieuwe informatie over deze factoren. In deze workshop bespreken we een aantal van deze factoren en doen we suggesties hoe je onbegrepen gedrag in kaart kan brengen. Tevens wordt er nagedacht over mogelijke oplossingen.

Leon Verhees, klinisch psycholoog / psychotherapeut en Climmy Pouwels, klinisch neuropsycholoog bij De Zorggroep