Hoogsensitiviteit

Paula Udondek

Nederlandse tv-presentatrice, actrice, voice-over, columniste, schrijfster, coach/trainer, dagvoorzitter en ondernemer. Ambassadrice van Hersenstiching Nederland

Deelnemers worden in vogelvlucht meegenomen wat hoogsensitiviteit/hsp is. Definitie, wetenschappelijke achtergronden, kenmerken, signalen en gedrag komen aan bod. Ook wordt aandacht besteed aan overprikkeling, overlevingsstrategieën en overlap met psychiatrische symptomen. Naast de lastenkant komt ook de krachtenkant naar voren en het belang van bewustwording van de kwaliteit van hooggevoeligheid. Ervaringen als trainer in GGZ worden aangehaald en deelnemers worden uitgenodigd het perspectief van hooggevoeligheid mee te nemen in hun werk en samen met de patiënt/cliënt te gaan onderzoeken of er sprake is van hooggevoeligheid en wat helpt om met deze persoonseigenschap om te gaan. Kortom een inleiding in het herkennen, erkennen en praktisch benaderen van hoogsensitiviteit.

Ellis Bosmans
Hoogsensitiviteitscoach en trainer, ervaringsdeskundige
Eigenaar praktijk Hart voor Sensitiviteit

Wat voor het ene kind werkt, werkt niet voor het andere kind. Volgens Environmental Sensitivity theorieën zijn sommige kinderen gevoeliger voor opvoeding omdat zij in het algemeen gevoeliger zijn voor veranderingen in hun omgeving. Echter zijn er verschillende ideeën over welke opvoedingsgedragingen sommige kinderen gevoeliger zijn: negatieve opvoeding, positieve opvoeding of beide.

Wij hebben de hypothese getoetst of het mogelijk is dat het om verschillende groepen gaat. Om dit te testen hebben we data geanalyseerd van 256 Nederlandse adolescenten (gemiddelde leeftijd = 14.8, 72% meisje) die herhaaldelijk een online vragenlijst hadden ingevuld, waarin werd gevraagd naar negatieve opvoeding (psychologische controle), positieve opvoeding (emotionele steun) en hun welzijn (zelfwaardering en depressieve en angstige symptomen). De resultaten bleek inderdaad onze hypothese te ondersteunen. Sommige adolescenten leken enkel te reageren op veranderingen in negatieve opvoeding (5%), anderen enkel in veranderingen in positieve opvoeding (3%) en weer een andere groep reageerde op beide (26%). Echter vonden we ook onverwachte resultaten. Sommige adolescenten hadden namelijk helemaal geen veranderingen waargenomen in het gedrag van hun ouders (28%) en een andere groep voelde zich juist slechter wanneer ouders zich positiever gedroegen (meer steunend; 37%).

Concluderend geven onze resultaten weer dat er grote individuele verschillen zijn in hoe adolescenten reageren op het gedrag van hun ouders.

Savannah Boele MSc
Promovenda onderzoekster in pedagogiek, Erasmus Universiteit Rotterdam

Diverse sprekers gaan met elkaar in debat onder leiding van de dagvoorzitter

Deze lezing richt zich op de onbegrepenheid van Hoog sensitieve medewerkers die binnen hun organisaties in sommige gevallen geheel niet serieus worden genomen.

Hierbij de kanttekening makend dat nog veel Hoog sensitieve medewerkers zelf worstelen met de vraag wat er nu toch eigenlijk aan de hand is met hem/haar.

De reden waarom Coöperatie Menzis, bedrijfszorg, dit thema adresseert is omdat we, door ons contact met “Hoog gevoelig heel gewoon”, duidelijk een missie hebben; “de leefkracht van iedereen versterken”. Als wij ervaren dat iets de leefkracht van een mens ondermijnd gaan we actie ondernemen. Hoog gevoeligheid is zo’n thema. Door het onderwerp bespreekbaar te maken en mogelijkheden te bieden aan onze collectief verzekerde werkgevers en hun medewerkers om de kennis over hoog gevoeligheid te vergroten kunnen we schade voorkomen. Het levert mooie gesprekken op over (h)erkenning en gesteund voelen en gehoord. Het biedt de medewerker zelf mogelijkheden om te onderzoeken waarmee hij geholpen kan worden en de werkgever wellicht ideeën over hoe hij daaraan kan bijdragen.

Wij richten onze providerboog zo in dat er altijd een dienst is die op de diverse thema’s mogelijkheden biedt. Van voorlichting tot workshops, en van groepssessies tot individuele therapieën. Echter bijna altijd gericht op preventie en zelden op curatie. Het moge duidelijk zijn dat we curatie op een andere manier vergoeden en liever aan de voorkant ondersteuning bieden

Gert Dekker

Senior Adviseur Bedrijfszorg bij coöperatie Menzis BV.

Weer opkrabbelen uit een flinke burn-out en een depressie is hard werken. Maar vanaf dag 1 wist ik dat ik op zoek wilde naar de oorzaak om duurzamer verder te werken en te leven. Ik zocht verschillende soorten hulp en ik kon een werk-fit traject volgen vanuit het UWV.

Ik wilde een coach die ook gespecialiseerd is in hoogsensitiviteit en zo kwam ik bij Suzan Ekelenkamp van ‘Hooggevoelig heel gewoon’ terecht. Zij heeft mij geholpen om als het ware mijn hoogsensitiviteit in kaart te brengen. Haar coaching is de basis geweest voor zelfvertrouwen en de zelfwaardering van wie ik ben en wat ik kan.

Na bij Suzan uitgevlogen te zijn ben ik doorgestroomd naar een ‘Naar werk’ traject en heb ik opnieuw een coach gezocht bij wat ik op dat moment voelde wat ik nodig had.  Sinds begin dit jaar ben ik weer aan het werk bij een mooie organisatie. Daarnaast aan de slag als creatief ondernemer en beeldend kunstenaar en heb ik mijn dichtbundel Praten is nooit iets voor mij geweest gelanceerd. Deze bundel staat voor mij symbool voor de afsluiting van een moeilijke tijd, maar is tegelijkertijd ook de start van een nieuw hoofdstuk.

Jepke Versnel

Ervaringsdeskundige, creatief ondernemer, beeldend kunstenaar (Het ruimtereisbureau), begeleider bij een sociaal/creatief atelier en auteur van ‘Praten is nooit iets voor mij geweest’.

A. Begeleiding kinderen, jongeren en ouders HSP bij verlies en rouw

Wanneer hoogsensitieve kinderen en volwassenen te maken krijgen met verliezen in hun leven, bijvoorbeeld het overlijden van een dierbare, een huisdier of verlies van gezondheid kunnen zij heftige emoties beleven. De indruk die dit maakt is diep en zij kunnen erg somber zijn. Ouders van hoogsensitieve kinderen ervaren dit vaak als erg zwaar en voelen zich in ’t begeleiden vaak erg klein.

Verlies & rouwtherapie kan voor volwassenen en kinderen die vastzitten in hun verdriet een oplossing zijn. Na deze begeleiding hebben ze het verlorene een plek kunnen geven en ontstaat er weer ruimte voor het beleven van nieuwe avonturen in hun brein.

Deze workshop richt zich op methodieken om bij verlies en rouw vanuit de hulpvraag te komen tot het stellen van goede hypotheses en doelen voor de interventie.  Daarnaast komen er voorbeelden van behandelopties uit de praktijk aan bod.

Bij zowel de methodieken als de behandelopties wordt aandacht besteed aan hoe jij als hulpverlener in contact kan treden met hooggevoelige cliënten. Het bewustzijn van jezelf is ontzettend belangrijk omdat hooggevoelige mensen onbewust alles opmerken wat zich in jouw binnenwereld afspeelt.

José Smits-Govaert

Eigenaar ADHD-HSP praktijk en Steunpunt bij Verlies en Rouw, psychosociaal therapeut, POH-GGZ

B. Mindfulness en ADHD

Mindfulness Based Cognitieve Therapie (MBCT) is een training die is voortgekomen uit de Mindfulness Based Stress Reductie (MBSR), ontwikkeld door Jon Kabat- Zinn. De MBCT richt zich meer op de negatieve cognities bij mensen met een recidiverende depressie in vergelijking tot de stressvariant. Uiteraard kun je een depressie ook zien als een vorm van stress en wordt het thema stress ook in de MBCT behandeld.

Een en ander kun je vertalen naar mensen met ADHD, waarbij de prikkelgevoeligheid vaak veel meer op de voorgrond staat. Prikkels in het hoofd, interne prikkels, maar ook externe prikkels. Mindfulness kan behulpzaam zijn bij het meer bewust worden van de prikkels en kan helpen om als het ware een keuze te maken op welke prikkel je wel wil reageren en op welke prikkel niet.

Een definitie van mindfulness:

‘Mindfulness houdt in dat je aandacht geeft op een speciale manier: doelbewust, op het moment zelf en niet oordelend aan dingen zoals ze zijn’. (Williams, Teasdale, Segal en Kabat-Zinn (2007)

Mindfulness leert je om afstand te nemen van je gedachten, gevoelens en lichamelijke gewaarwordingen die altijd met elkaar in verband staan, positief en negatief en je er niet mee te identificeren waardoor er ruimte ontstaat om te kiezen hoe je er vervolgens mee om wilt gaan.

Bij ADHD: de prikkel die opkomt of die je waarneemt, wat doe ik daarmee? Ga ik er op in of kies ik ervoor om bijv. aandacht te blijven geven wat ik nu aan het doen ben?

Workshop

Mindfulness gaat over ervaren en ik wil dan ook in de workshop de deelnemers laten ervaren aan de hand van een oefening en de nabespreking daarvan hoe een en ander kan werken.

Renee Metzemaekers

Psychomotorisch therapeut, coördinator vaktherapieën en trainer mindfulness, Radboudumc

C. De invloed van coöperatieve spellen bij HSP

In deze workshop leer je een actieve mix van spellen die in te zetten zijn bij hoogsensitiviteit bij zowel kinderen als volwassenen. Je leert het GROK kaartspel spelen en inzetten bij hooggevoeligheid, een spel waarmee de coach zich meer bewust wordt van gevoelens en behoeften. Het spel draagt bij aan bewustwording van gevoelens en behoeften, vergroten van begrip, openheid en verbondenheid in communicatie.

Hooggevoelige mensen hebben op een moment van overprikkeling soms geen zicht meer op eigen gevoelens en behoeften. Het spel helpt dan om weer contact te maken met je binnenkant en te ordenen in de veelheid van gevoelens die als overweldigend werden ervaren. Wanneer mensen wel hun gevoelens kunnen benoemen of aanvoelen wat er speelt maar vooral gericht zijn op de ander, helpt het spel om stil te staan bij wat je zelf nodig hebt en hoe je daarover kunt communiceren.

In de workshop zullen we diverse spelvormen en spelmaterialen zelf ervaren om direct in de praktijk in te kunnen zetten!

Anne Mijke van Harten

Oprichter en eigenaar van Earth Games. Earth Games selecteert en ontwikkelt spelmaterialen met een positieve invloed op gedrag, ontwikkeling en welbevinden. Anne Mijke is gespecialiseerd in coöperatieve spellen

De Highly Sensitive Person Scale (HSPS) ontwikkeld door Aron en Aron (1997) bestaat overwegend uit items die peilen naar aversieve reacties op sterke zintuiglijke prikkels en het moeilijk om kunnen gaan met een teveel aan prikkels. Items gerelateerd aan een verhoogde gevoeligheid voor (de emotionele lading van) subtiele prikkels zijn echter ondervertegenwoordigd.

In de lezing zal worden ingegaan op de ontwikkeling en de validatie van een nieuwe vragenlijst, De Sensory Processing Sensitivity Questionnaire (SPSQ), die als doel heeft een breder spectrum aan (positieve) dimensies van hoogsensitiviteit te bevragen.  Aan de studie deden 10.291 mensen mee (gemiddeld 42 jaar oud en 63% vrouw). Op basis van exploratieve factoranalyse werden 17 items uit een oorspronkelijke itempool van 60 stellingen verwijderd, wat resulteerde in een vragenlijst bestaande uit 43 items, verdeeld over zes subschalen. Twee van deze subschalen hebben betrekking op de meer negatieve aspecten van sensorische prikkelgevoeligheid (Emotionele en Fysiologische Reactiviteit en Zintuiglijk Onbehagen); vier subschalen brengen de positieve aspecten van prikkelgevoeligheid in kaart (Sociaal-Affectieve Gevoeligheid, Esthetische Gevoeligheid, Zintuiglijke Gevoeligheid voor Subtiele Interne en Externe Prikkels en Zintuiglijk Welbevinden). De statistische analyses bevestigden de opsplitsing van deze subschalen in een (hogere-orde) negatieve en positieve dimensie van zintuiglijke prikkelgevoeligheid. In de lezing zal verder worden ingegaan op het verband tussen de SPSQ en Big Five persoonlijkheidstrekken enerzijds, lichamelijke en psychische klachten anderzijds. Daarnaast zal aandacht worden besteed aan suggesties voor verder onderzoek en implicaties van onze bevindingen voor de klinische praktijk. Tenslotte zal het verband worden besproken tussen hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid.

Dr. Veronique de Gucht
Universitair hoofddocent  Gezondheids- en Medische Psychologie, Universiteit Leiden