Oud met een verstandelijke beperking

• Blik op ontwikkelingen

Arianne Uijl, voorzitter Netwerk Gedragsdeskundigen Ouderen in de VG-sector,  orthopedagoog-generalist en GZ-psycholoog bij het expertisecentrum van Philadelphia

Bij personen met een verstandelijke beperking komen problemen met de mentale gezondheid vaak voor. Zo weten we dat angst- en depressieklachten, slaapproblemen en probleemgedrag veel voorkomen en zorgen voor een vermindering van kwaliteit van leven.

Tijdens dit congres willen we samen met jullie stilstaan bij hoe vaak angst- en depressieve klachten en slaapproblemen voorkomen bij ouderen met een verstandelijke beperking. Wat weten we al wel, wat weten we nog niet over de behandeling, en wat zijn we op dit moment aan het onderzoeken.

Vervolgens willen we met jullie stilstaan bij het gebruik van antipsychotica bij probleemgedrag.  Ondanks dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor de effectiviteit bij probleemgedrag en er vaak relevante bijwerkingen optreden worden ze vaak langdurig gebruikt.  Echter afbouwen van antipsychotica lukt vaak niet. We gaan stilstaan bij de achtergrond hiervan, welke bijwerkingen kunnen er ontstaan, waarom doen we onderzoek naar afbouw van antipsychotica en waarom lukt het afbouwen vaak niet?

Sylvie Beumer (Arts-VG en promovenda GOUD), Marie-Louise Hoekstra-van Duijn (Arts-VG en promovenda GOUD) en Mireille Knulst (GZ-psycholoog en promovenda GOUD)

Sensorische informatieverwerking en ouder worden

Sensorische informatieverwerking is het vermogen om informatie uit ons lichaam en de omgeving via de zintuigen op te nemen, te verwerken en daarop te reageren met een gepaste reactie. De verwerking van prikkels vindt plaats in de hersenen. Bij de ouder wordende mens verandert de manier waarop prikkels worden verwerkt, wat invloed heeft op het gedrag en de interactie met de omgeving. Prikkels leiden niet meer tot een juiste betekenisverlening of worden niet herkend of anders ervaren dan vroeger.

We staan stil bij de mogelijkheden die jij als zorgverlener hebt: de invloed van de prikkels van jezelf, de invloed van prikkels uit de omgeving en het belang van passende activiteiten. Zo kan je het prikkelaanbod laten aansluiten bij de prikkelbehoefte van de cliënten, zorgen we voor een sensorisch waardevolle omgeving waarin (ook op hoge leeftijd) het beste van de client naar boven kan komen!

Robert de Hoog, specialist sensorische informatieverwerking en werkt als zelfstandige onder de naam Prikkelcoach

Keuze uit sessie A of B

A. Methode Urlings

Deze methode vormt de basis voor begeleiding van alle oudere en dementerende mensen met alle verschillende niveaus van verstandelijke beperking. Het uitgangspunt van de methode is het dusdanig respectvol met de cliënt omgaan, zoals men het zelf zou willen wanneer men afhankelijk zou zijn van professionele zorgverleners; of men het zou wensen voor bijvoorbeeld de eigen (groot)ouders.

Methode Urlings is niet enkel een zeer respectvolle, maar ook een methodische wijze van begeleiden. Om dit te realiseren gaat methode Urlings uit van het flexibel toepassen van specifieke benaderingswijzen en kennis. Dit wordt verduidelijkt door gebruik te maken van het beeld van het “gereedschapskoffertje”. De verschillende onderdelen van de methode worden in deze workshop uiteengezet en naar de praktijk vertaald.

Chantal Urlings, GZ-psycholoog en neuropsycholoog Urlings for U

B. Ook mensen met een beperking raken in de overgang

Vrouwen raken in de overgang. Voor sommigen iets waar je niet zo snel over in gesprek gaat met een cliënt. Onbekendheid bij begeleider en cliënt kan voor onbegrip zorgen. Want wanneer weet je nu of jouw cliënt in de overgang zit? En wat kun je doen bij opvliegers, stemmingswisselingen en onregelmatig bloedverlies? Kortom: hoe ga je om met een cliënt die in de overgang zit?

Petra Scheppers en Marina Rosendaal, adviseurs, coaches en trainers Relaties Intimiteit en Seksualiteit bij Stichting Philadelphia Zorg

Keuze uit sessie C of D

C. Verkeersregelaar van de prikkels

Een workshop over hoe je als begeleider in het dagelijks leven van cliënten bewust om kan gaan met prikkels en je bewuster kan worden van prikkels. Zie jij jezelf als iemand die hier invloed op kan uitoefenen? Zie je jezelf al als onderdeel van die omgeving en als prikkel? Weet je al voldoende van cliënten en hoe zij met prikkels omgaan? Word ook verkeersregelaar van de prikkels en doe mee aan deze workshop.

Arianne Uijl

D. Ervaar ouder worden: vermindering van zicht en gehoor

Het zicht is een overzichtszintuig. Met één blik krijgt men een overzicht van de omgeving, de hoeveelheid mensen in een ruimte en bijvoorbeeld waar precies een stoel vrij is om te kunnen zitten. Voor dichtbij is het zicht belangrijk om te lezen, om te kunnen zien wie er bij je staat en welke gezichtsuitdrukking diegene heeft.

Bij het ouder worden wordt vaak het zicht minder. Oogaandoeningen treden op waar vaak nog wel behandelmogelijkheden voor zijn. Ook kan een (lees)bril nodig zijn. Veelal kunnen we de verminderde visus voor een deel spontaan compenseren met bijvoorbeeld het gehoor. Maar gedurende het proces van ouder worden kan ook het gehoor afnemen.

• Hoe ervaar je dan het uitvoeren van bekende dagelijkse handelingen, zoals het smeren van een boterham, de communicatie of de oriëntatie in de ruimte?
• Hoe neem je de wereld waar als je staar krijgt?
• Welke aanpassingen zijn mogelijk?

Ervaar wat deze ervaring met je doet en wat je hiervan kunt meenemen in de zorg voor jouw cliënt.

Christine Oskamp, orthopedagoog communicatie en doofblindheid en Mariëtte van der Splinter, orthoptist bij Koninklijke Visio