• Kader van de middag, kennismaking en inventarisatie
• Actuele trends en risicofactoren

Renske Gilissen, hoofd afdeling onderzoek, 113 Zelfmoordpreventie

Meer dan met acute suïcidale crises worden we in onze dagelijkse GGZ -praktijk geconfronteerd met (vormen van) chronische suïcidaliteit. In de Multidisciplinaire Richtlijn voor de Diagnostiek en Behandeling van Suïcidaal Gedrag (MDR), echter, ligt de nadruk primair op acute dreiging, met een sterk accent op depressieve patiënten. Wat schrijft de MDR voor wanneer het gaat om aanhoudende of terugkerende suïcidaliteit? Wat kenmerkt chronisch suïcidale mensen? Wat vraagt deze kwetsbare groep suïcidale patiënten – al dan niet met EPA en/of persoonlijkheidsproblematiek – van behandelaars, en in welk opzicht behoeven zij een andere aanpak dan aanbevelingen in de MDR suggereren? Dr. Lizanne Schweren, senior researcher bij 113, en Bert van Luyn, klinisch psycholoog/systemtherapeut en clinicus in hart en nieren, gaan met elkaar in gesprek over de verschillen in aanpak: de bejegening, het veiligheidsplan, het betrekken van naasten, de omgang met de beschikbaarheid van middelen, etc.

Bert van Luyn, zelfstandig gevestigd klinisch psycholoog/systeemtherapeut en CCE consulent & Lizanne Schweren, senior onderzoeker bij 113 Zelfmoordpreventie

De psychosociale autopsie is een onderzoeksmethode waarbij een nabestaande die een dierbare is verloren door zelfdoding wordt geïnterviewd. Zo kan er geleerd worden van hun verhaal, wat kan helpen in het verbeteren van de preventie van zelfdoding. Deze onderzoeksmethode levert meer kennis op voor professionals en aanknopingspunten voor beleid. Daarnaast biedt het nabestaanden steun na het overlijden van hun dierbare. Tijdens deze sessie wordt nabestaande Rob geïnterviewd door Alice. Tevens zal er ruimte zijn voor vragen en discussie.

Rob ten Vregelaar, nabestaande en Alice Schutte, senior interviewer & Renske Gilissen

Suïcidaliteit is een complex en uiteenlopend begrip, en we beschikken over beperkte hulpmiddelen om zelfdoding te voorspellen. In de praktijk wordt vaak onderscheid gemaakt tussen verschillende vormen van suïcidaliteit, hoewel daar weinig wetenschappelijke onderbouwing voor is. Wij hebben een model ontwikkeld dat ook wetenschappelijk is gevalideerd. Dit model biedt meer praktische richtlijnen en onder andere een meer doordachte wisselende behandelverantwoordelijkheid voor de hulpverlener. Kennismaken met dit model en training hierin kunnen jou als zorgprofessional helpen om meer handvatten en zekerheden te verwerven bij het omgaan met suïcidaliteit in de praktijk.

Remco de Winter, psychiater en geneesheer-directeur bij GGZ Rivierduinen

Bij suïcidaliteit wordt ervaringskennis nog vaak niet ingezet. De ervaringsdeskundige wordt nog te vaak gezien als ex-client met een kwetsbaarheid met betrekking tot suïcidaliteit. Is dat een terechte gedachte? In sommige gevallen klopt dit. Daarom is het belangrijk dat de ervaringsdeskundige niet zomaar ingezet wordt. In deze lezing vertelt Koos de Boed over de inzet van ervaringsdeskundigheid bij suïcidaliteit, het belang van een gedegen basis waarover de ervaringsdeskundige moet beschikken en over het SuïcideHerstelproces.

Koos de Boed, ervaringsdeskundige, landelijk coördinator bij Stichting Suïcide Preventie Centrum en bestuursadviseur Stichting Herstelproces

A. Samen helen; de helende kracht van ouderlijke verankering in de preventie van suïcide bij adolescenten

Suïcidaliteit bij een jongere heeft gevolgen voor alle gezinsrelaties en het systeem waar de jongere deel van uitmaakt. Wanneer emoties zo intens zijn, is een veilig thuis en een stevig anker de basis om weer gemoedsrust en vertrouwen te krijgen: vertrouwen in jezelf en vertrouwen in anderen. Een risicofactor bij suïcidale adolescenten is meestal het gebrek aan verbinding met anderen. Belangrijke beschermende factoren zijn een goede ouder-kindrelatie en een ondersteunend sociaal netwerk. Het gevoel erbij te horen. In deze workshop belichten we de ervaringen van ouders die deelnamen aan de pilot oudergroep Verbindend Gezag. In deze pilot combineerden we Verbindend Gezag met elementen van Dialectische Gedragstherapie. Vanuit deze leerervaring werden suggesties gedaan voor specifieke aanpassingen van de training rond het thema suïcidaliteit. Er is gelegenheid om vragen te stellen / in gesprek te gaan met een ervaringsdeskundige.

Kathelijne van Dongen, systeemtherapeut bij LUMC-Curium

B. Samenwerken met naasten bij suïcidaliteit | Volgeboekt

Samenwerken met naasten biedt kansen! Het kan je helpen de behandeling in een sneltreinvaart te brengen en biedt je patiënt toekomstperspectief. Maar wie is die naaste? Hoe werk je daarmee samen en wat houdt dat in? En als de patiënt het niet wil?
Deze sessie biedt inspiratie en handvatten voor hulpverleners.

Antwan Wiersma & Marcel Mennen, Stichting Aurora

C. Middelbare mannen & suïcide: ‘Mannen praten niet’

Volgeboekt

Een lezing met gesproken column over middelbare mannen en suïcidaliteit.
Veruit de meeste suïcides vinden plaats bij mannen van middelbare leeftijd (40 tot 70 jaar). In een nieuw onderzoek is gekeken naar wat de kenmerken zijn van mannen van middelbare leeftijd die zijn overleden door suïcide. Ook zijn de kenmerken onderzocht van mannen van middelbare leeftijd die een suïcidepoging hebben gedaan. Zo heeft 113 Zelfmoordpreventie achterhaald wat specifieke combinaties van risicofactoren voor deze hoge risicogroep zijn, en hoe hier met preventie op ingespeeld kan worden. Voor dit nieuwe onderzoek is gebruik gemaakt van kwantitatieve data afkomstig van het Centraal Bureau Statistiek, van GGZ-uitstellingen en kwalitatieve data die verkregen is uit vragenlijsten voor nabestaanden. Ook is met behulp van kwantitatieve data uit de Nederlandse studie naar depressie en angst (NESDA) onderzoek gedaan naar risicofactoren voor suïcidepogingen bij mannen van middelbare leeftijd met een depressieve- of angststoornis.

Marcel van Kanten, marketing- en communicatieprofessional bij 113 Zelfmoordpreventie & Nathan Vos, coach, journalist, docent, nabestaande en oprichter stichting Man O Man  

D. Wat kun je doen in de behandeling van suïcidale jongeren?

We zien ze op onze poli’s, klinieken en regelmatig ook op onverwachte momenten zoals in de dienst: jongeren die hun leven willen beëindigen. De recent gepubliceerde leidraad besteed een heel hoofdstuk aan contact te maken, maar hoe sluit je aan bij jongeren die het leven niet meer zien zitten? Als behandelaar is het de uitdaging om de belevingswereld van jongeren te leren kennen en te snappen. Generatieverschillen en moderne communicatie vormen bieden hierbij een extra uitdaging. Deze workshop gaat over het omgaan met kinderen en adolescenten met suïcidaal gedrag in deze context. Wat kan je doen om je zorg beter aan te laten sluiten en wat moet je misschien laten?

Jeroen Steenmeijer, kinder- en jeugdpsychiater bij Reinier van Arkel/Herlaarhof & Saskia Mérelle, senior onderzoeker bij 113 Zelfmoordpreventie