Al sinds 2004 is Marian Rosinda werkzaam als casemanager bij Geriant, een organisatie die vorm en inhoud geeft aan hulpverlening bij dementie. De hulp richt zich op zowel de thuiswonende mensen met dementie als op de familieleden of andere naasten. ‘Daarvoor werkte ik 7 jaar op de geriatrie in het ziekenhuis in Alkmaar gewerkt. Ik werk dus al heel wat jaren met mensen met dementie.’
Ondanks haar jarenlange ervaring weet Marian dat ze nooit ‘uitgeleerd’ is. ‘Daarom volg ik regelmatig trainingen en webinars. De laatste jaren, eigenlijk sinds corona, heb ik diverse cursussen bij het Leids Congres Bureau gevolgd, omdat zij destijds een groot aanbod aan webinars hadden. Ik vind het vooral belangrijk om mijn kennis up-to-date te houden. Dat is mijn voornaamste reden om te blijven leren. Maar daarnaast volg ik ze natuurlijk vanwege de accreditatiepunten’, geeft ze lachend toe.
Onlangs bezocht ze de training ‘Weigergedrag en apathie bij dementie’. ‘Het was een heel bijzondere en goede training’, vertelt ze enthousiast. ‘Degene die de training gaf, Jan van der Hammen, is een soort toneelspeler. Door de manier waarop hij zijn kennis deelt, onthoud je het beter. De voorbeelden die hij geeft. De rol van man en vrouw. Door de cursisten actief te laten meedoen – hij liet ons door te gaan staan of te gaan zitten antwoord geven op bepaalde vragen – verslapte de aandacht ook geen moment.’
‘Door mijn jarenlange ervaring weet ik wel hoe ik het beste kan omgaan met mensen met dementie. Dat doe ik eigenlijk zonder erbij na te denken. Noem het intuïtie of een onderbuikgevoel. Maar voor de familie is het doorgaans allemaal nieuw. Zij zien hun dierbare nog altijd als de persoon die hij of zij voorheen was, en begrijpen het veranderde gedrag vaak niet. Ze verwachten te veel, terwijl de cliënt totaal niet begrijpt wat er gebeurt en daardoor dwars wordt of juist helemaal apathisch.’
‘Jan van der Hammen legde heel goed uit hoe je daarmee om kunt gaan. Heel eenvoudig en duidelijk en dat gebruik ik nu regelmatig in de dagelijkse praktijk. Gisteren bijvoorbeeld nog, toen ik een nieuwe cliënt bezocht. Ik snapte precies wat er speelde bij deze meneer. Hij was altijd heel slim, en komt nog steeds heel ‘goed’ over, maar hij snapt totaal niet wat er gebeurt. Zijn naasten verwachten te veel van hem en dan wordt hij dwars. Dat was voor zijn zoon echt ingewikkeld. Ik heb een foto van de aantekeningen – die ik tijdens de training heb gemaakt – doorgestuurd naar de zoon van deze meneer. Daarin stond precies wat helpt bij zulk gedrag: de snelheid vertragen en herkennen wat hij wil. Een vertrouwde omgeving creëren die voorspelbaar is. Dat zorgt voor verbinding en veiligheid.’
‘De kracht zit hem erin om goed aan de familie of naasten te kunnen uitleggen hoe om te gaan met iemand met dementie. Jan kan dat als geen ander. Ons brein bestaat als het ware uit een onderbrein en een bovenbrein. Dat onderbrein is actief tot je 5de levensjaar en heeft voornamelijk te maken met emoties. Daarna wordt het bovenbrein, waarbij het gaat om begrijpen en verbanden leggen, actief. Mensen met dementie gaan vooral weer in dat onderbrein zitten. Als je dat snapt, begrijp je ook heel veel van hun gedragingen.’
‘Bij Geriant werken wij met de elf zorgdimensies. Daarbij worden de behoeften en verlangens van personen met dementie in categorieën onderverdeeld. We kijken onder andere naar de persoonlijkheid van de cliënt, waar komt hij of zij vandaan, welke hersenschade is er en wat zijn de sociale en omgevingsfactoren? Na afloop van de training kregen we van Jan een folder mee over het Model van Kitwood. Dat komt feilloos overeen met onze elf zorgdimensies en daarom sprak zijn uitleg me nog meer aan. Ik heb er een paar kopieën van gemaakt en in mijn tas gestopt om uit te delen aan collega’s of naasten van cliënten. Het geeft handvatten en maakt daardoor het omgaan met iemand met dementie een stuk duidelijker.’
De training heeft Marian wel beïnvloed. ‘Ja, ik ben scherper geworden om nóg beter te kijken naar onze cliënten. Meer observeren hoe ongewenst gedrag ontstaat. Registreren wat er allemaal niet goed gaat, maar vooral ook kijken naar welke factoren ervoor zorgen dat de cliënt zich wél fijn voelt. Want dáárin zitten de oplossingen.’
Marian kijkt met een goed gevoel terug op de training. ‘Ik heb er veel van opgestoken. Mede door de manier waarop het gegeven werd. Daarom heb ik de naam van Jan van der Hammen ook opgeschreven. Als ik zie dat hij nog een keer een training of lezing geeft, ga ik daar beslist naartoe.’
Programmamanager Academie
Jackie van Wieringen
