In maart 2020 verscheen het artikel Leiderschap in de zorg vanuit het hart – een andere kijk op invloed in Dé Verpleegkundig Specialist. Een samenvatting van het interview met Mark Venekamp lees je hier. Hij verzorgt de sessie Inspiratie | praktijk | cultuur op de studiedag Verpleegkundig Leiderschap op 22 december.
De huidige gezondheidszorg loopt over van de regels, protocollen en administratieplichten, met als gevolg een toenemende werkdruk en minder tijd voor dat waar je als verpleegkundig specialist goed in bent: cliënten de aandacht geven die ze nodig hebben. Om je werk als zorgprofessional weer in te richten zoals jij dat zelf wilt, hoef je niet te wachten op verandering van buiten. Coach en trainer Mark Venekamp is ervan overtuigd dat je zélf kunt aansturen op die verandering door leiderschap te tonen en de beste versie van jezelf te ontdekken. Dé Verpleegkundig Specialist sprak met Mark Venekamp over leiderschap, juist voor verpleegkundig specialisten een belangrijk onderwerp. ‘Onze gezondheidszorg heeft nieuw leiderschap hard nodig.’
Na het plotselinge overlijden van zijn vader, tien jaar geleden, werd Mark geconfronteerd met groot verdriet, maar ook met levensvragen. ‘Wie wil je zijn, Mark? Brengt jouw purpose, het doel dat je nu voor ogen hebt, je wel waar je wilt zijn?’ Het antwoord was nee. En daarom zegde hij zijn baan in het bedrijfsleven op. ‘Ik wil betekenisvol zijn, mensen helpen betekenis te geven aan hun leven.’
In de trainingen die Mark nu geeft, gaat hij daarom samen met zorgprofessionals op zoek naar antwoorden op precies die vragen die hij zichzelf op dat keerpunt van zijn leven stelde: wie ben je, wat kun je, wat wil je, waar wil je naartoe en wat houdt je nog tegen? ‘Zo neem je zelf de verantwoordelijkheid voor je persoonlijke ontwikkeling. Die ontwikkeling is belangrijk, want wanneer je daar onvoldoende tijd en ruimte voor neemt, kun je de relatie met je werk, jezelf en je cliënt verliezen.’
Onze gezondheidszorg heeft nieuw leiderschap hard nodig.
En dat ziet Mark de laatste jaren, door een overdaad aan regelgeving en beleidsvoering, vaak gebeuren. Te vaak. ‘Dat uit zich in een hoge werkdruk, veel ziekteverzuim, tekorten, veel verloop, het veelvuldig inzetten van inhuurkrachten en een lage waardering. Daarom is er nieuw leiderschap nodig in onze gezondheidszorg. Het is tijd dat zorgprofessionals weer kunnen doen waar ze zo goed in zijn.’
Zelf verantwoordelijkheid nemen
De afgelopen jaren werd het Mark steeds duidelijker wat de veranderingen in de gezondheidszorg precies betekenden. ‘Het systeem is gebaseerd op solidariteit, maar door alle verplichte taken komt de zorg verder af te staan van de eigenlijke bedoeling.’ Het raakte Mark om te zien hoeveel waardevolle tijd artsen, verpleegkundig specialisten en andere zorgverleners kwijt zijn aan het niet kunnen doen waar zij goed in zijn. ‘Op veel plekken gaat ruim de helft van de tijd op aan werkzaamheden die niet direct aan de cliënt gerelateerd zijn’, vertelt hij. ‘De werktijd die verdampt door het moeten opschrijven van iedere handeling is soms veel langer dan de duur van die handelingen zelf. Gevolg van die “verplichte” administratie is minder tijd voor de cliënt.’
De tijd die opgaat aan niet-cliëntgerelateerde werkzaamheden moeten we dan ook terugbrengen, vindt Mark. ‘Het naleven van de protocollen levert niet alleen een enorme werkdruk op, het kan er zelfs toe leiden dat zorgprofessionals de passie en zingeving in hun werk verliezen.’ En zo worden de tekorten in de zorg alleen maar groter. Bovendien bestaat het risico dat behalve de zorgverleners ook de zorginstellingen waarvoor zij werken hun missie uit het oog verliezen. Mark: ‘Ik zie organisaties afdrijven van waar ze voor staan. Zo’n werkomgeving maakt het voor zorgprofessionals niet makkelijker om plezier en motivatie in hun werk te blijven vinden.’
Door alle verplichte taken komt de zorg verder af te staan van de eigenlijke bedoeling.
Om te voorkomen dat zorginstellingen en -professionals op die manier hun drijfveren uit het oog verliezen, stelde Mark een aantal vragen op die kunnen bijdragen aan het hervinden daarvan. ‘Wie wil je als zorgorganisatie zijn? Hoe merken cliënten dat je er voor ze bent? Waar ben je trots op? Wat zou je willen veranderen in je werk en hoe kun je dat doen?’ En meer op de zorgprofessionals zelf gericht: ‘Wie ben je, wat wil je, waar ben je goed in? Investeer je daar genoeg tijd in?’
Met zulke vragen kun je als zorgprofessional of -organisatie zelf de verantwoordelijkheid nemen voor de kwaliteit van het werk, het plezier dat je daarin hebt en uiteindelijk voor het verlagen van ziekteverzuim. Door zelf de regie in handen te houden, legt Mark uit, vergroot je je invloed, volg je je hart en voorkom je dat je de zingeving van het werk verliest. Bovendien neem je de positie in die de zorg nodig heeft en die past bij de rol van verpleegkundig specialist. En dat wordt volgens Mark steeds harder nodig. ‘We bewegen naar een tijd waarin de verantwoordelijkheid vooral bij onszelf ligt, waarin we zelf leiderschap en ondernemerschap moeten tonen. Jij bent als verpleegkundig specialist de leider van jouw werk.’ Dat betekent niet dat je leiding hoeft te geven aan een team, maar wel dat je net als een teammanager dienend bent aan jouw eigen kwaliteiten, doelen en ontwikkeling. ‘Hoeveel jij investeert in je groei, bepaal je helemaal zelf. Daar heb je maximale invloed op. We zijn allemaal onze eigen leiders.’
Uit: Dé Verpleegkundig Specialist nummer 1 | maart 2020 | Tekst: Lisanne Onderwater
Wil je meer zien en horen van Mark Venekamp? Kom naar de studiedag Verpleegkundig Leiderschap op woensdag 22 december 2021 in Utrecht. Tijdens deze studiedag vertelt Mark, samen met andere topsprekers, hoe jij praktische invulling kan geven aan Verpleegkundig Leiderschap.
Meer informatie over de studiedag Verpleegkundig Leiderschap
Programmamanager Academie
Jackie van Wieringen
