Tijdens de studiedag Wijkverpleging vertelt Huub Sibbing over de toekomst van wijkverpleging. We geven nu alvast een samenvatting van de trends uit het expertisegebied Wijkverpleging van V&VN.
Wijkverpleging wordt nu vanuit de Zorgverzekeringswet bekostigd. Daardoor ligt de nadruk meer op de uitkomsten van de zorg en minder op het uitvoeren van verrichtingen. Welke doelen wil en kan de cliënt bereiken? Wat zijn de meest passende interventies?
De slogan “Van zorgen voor naar zorgen dat” zorgt voor een verandering van kijken naar wat een cliënt niet (meer) kan, naar vooral kijken wat er wél mogelijk is. Activiteiten die de client zelf kan, ook echt door hem of haarzelf uit te laten voeren. Bijvoorbeeld door te kijken wat de client zelf kan doen, wat de omgeving kan betekenen en waar mogelijk technologie ingezet kan worden. Pas als er niets (meer) mogelijk is, mogen activiteiten door jou als wijkverpleegkundige worden overgenomen.
Mensen worden steeds ouder, dat maakt de kans op een of meer aandoeningen groter. Ouderdomsziekten zoals dementie nemen sterk toe. Van de 3 miljoen 65-plussers in 2017, had de helft één of meer langdurige aandoeningen (zoals diabetes, hart- en vaatziekten of artrose) en gaf meer dan 50% aan zich beperkt te voelen door hun gezondheid (CBS, 2018). Daarnaast ervaren zij problemen zoals eenzaamheid, mobiliteits- en zelfzorgproblemen.
Daarnaast worden sociaaleconomische gezondheidsverschillen (SEGV) steeds belangrijker. Armoede, schulden, sociale cohesie, laaggeletterdheid, leefomgeving en leefstijl zijn belangrijke oorzaken van een lagere sociaaleconomische status. Dit heeft grote invloed op de gezondheid: mensen met een lagere sociaaleconomische status leven 8 jaar korter, en maar liefst 18 jaar korter in goede gezondheid.
De vraag naar wijkverpleging neemt in de toekomst alleen maar toe.
Door de hiervoor genoemde trends ontstaat er een groei aan de behoefte van wijkverpleging, maar de V&VN geeft aan dat het arbeidspotentieel afneemt. Factoren die hieraan bijgedragen hebben zijn het verdwijnen van verzorgingshuizen en daardoor het langer zelfstandig thuis blijven wonen.
Meer studenten kiezen voor wijkverpleging, maar dit is vooralsnog niet voldoende om de huidige en toekomstige tekorten op te vullen.
Preventie wordt steeds belangrijker. Niet alleen het voorkomen van de verergering van de problemen, maar op het voorkomen (vroeg signaleren) van die problemen. Hierbij speel jij als wijkverpleegkundige een rol omdat de preventie-aandacht verschuift van individu naar de wijk. Het gaat dan met name om selectieve preventie, gericht op groepen in kwetsbare omstandigheden. De wijkverpleegkundige kent deze groepen en weet welke passende interventies er voor hen zijn. Hierbij rekening houdend met alle determinanten van gezondheid, die niet allemaal binnen het zorgdomein liggen.
Zorgrobots, e-health, monitoring of afstand en beeldzorg zijn enkele voorbeelden van technologische inzet in de wijkverpleging. Technologie gaat een grotere rol spelen in verband met kwaliteits- en doelmatigheidsoverwegingen. Scholing over de optimale inzet van de technologie en de benodigde competenties van wijkverpleegkundigen is nodig. Dit vereist zowel tijd als een cultuuromslag, zodat de inzet van technologie waar nodig normaal wordt.
Wijkverpleegkundigen zijn verantwoordelijk voor het gehele verpleegkundige zorgproces, van anamnese tot resultaat. Dit houdt in dat de wijkverpleegkundige in alle fasen van dat proces, en met uiteenlopende partners moet samenwerken om de beoogde resultaten te kunnen behalen. Dat samenwerkingsweb is groot: de client en de directe omgeving, het (multidisciplinaire) zorgteam, collega’s binnen de organisatie, maar ook zorgprofessionals daarbuiten zoals huisartsen en apothekers, maatschappelijk weerers, wijkagenten, buurtcoaches etc. In alle fases van het verpleegkundig zorgproces moet worden geschakeld met mensen in dit netwerk. Goed samen kunnen werken wordt door de steeds complexere zorg steeds belangrijker. De competenties die hierbij komen kijken worden uitgebreid beschreven in Expertisegebied Wijkverpleging van V&VN.
In december 2018 is de Kennisagenda Wijkverpleging aangeboden aan de staatssecretaris van VWS. Onderwerpen waar de beroepsgroep zelf nog te weinig kennis over heeft staan hierin vermeld. In lijn met de hiervoor genoemde trends en ontwikkelingen hebben op het gebied van de beroepsinhoud de volgende onderwerpen de hoogste prioriteit gekregen: (wijkgerichte) preventie, indiceren en uitkomsten van zorg thuis. Komende jaren wordt dit verder onderzocht en geïmplementeerd onder meer door de Wetenschappelijke Tafel Wijkverpleging.
De WTW is in 2019 opgericht door het Wetenschappelijk College Verpleegkunde. Doelstelling: stimuleren van meer praktijkgericht onderzoek. Dit past bij de snelle professionalisering van het vakgebied. De WTW gaat de komende tijd aan de slag met de uitwerking van de Kennisagenda Wijkverpleging. Van preventie, vroeg-signalering en klinisch redeneren-indiceren tot multimorbiditeit, optimale teamsamenstelling en leiderschap. Eén van de onderwerpen die met de grootste spoed wordt opgepakt is een onderzoek naar indicatiestelling.
Meer informatie over studiedag Wijkverpleging
Programmamanager Academie
Odile Vreeken
