Ouder worden heeft invloed op ons lichaam én op ons brein. Alhoewel velen bij het stijgen der jaren prima in staat zijn hun eigen regie te voeren en zelfstandig te blijven, is er ook een groot deel van hun leeftijdsgenoten dat hiertoe niet in staat is. Dat zien we bijvoorbeeld bij dementie, waarbij een bepaalde fysieke, cognitieve, sociale en/of psychische kwetsbaarheid ontstaat. Dat kan zorgen voor mogelijk probleemgedrag, weigergedrag of apathie. Dat maakt het omgaan met deze zogenoemde ‘kwetsbare ouderen’ soms een uitdaging. Hoe ga je daarmee om?
Dergelijk onbegrepen gedrag is meestal het gevolg van een onderliggend probleem. Het heeft een oorzaak. Zit dat in de cliënt, doordat hij bijvoorbeeld niet in staat is aan te geven dat hij pijn heeft? Zijn jouw verwachtingen wellicht te hoog? Of zijn er misschien te veel of te weinig prikkels in de omgeving waardoor onrust ontstaat? Neem de tijd om het gedrag te observeren en de oorzaak van het probleemgedrag te analyseren. Het is belangrijk om in de volle breedte kijken: van persoonlijkheid tot bejegening. Het is vrijwel altijd een samenspel van factoren.
Probeer je in de situatie of het gevoelsleven van kwetsbare ouderen te verplaatsen. Door te proberen het van hun kant te zien, ontstaat meer empathie. Daarnaast kan het ook bijdragen om een band met hen op te bouwen en beter met het probleemgedrag om te gaan of het te voorkomen.
Schakel ook familieleden of andere zorgverleners in. Het kan je helpen meer over je cliënt te weten te komen. Over zijn verleden. Over zijn leven. En juist díé informatie kan zorgen voor een compleet beeld van je cliënt. Niet alleen voor jou, maar ook voor de naasten van je cliënt. Iemand die bijvoorbeeld altijd heel intelligent is geweest, kan door de mensen om hem heen nog steeds heel ‘goed’ overkomen terwijl hij totaal niet meer snapt wat er gebeurt. Die frustratie kan zich uiten in ongewenst gedrag.
Kwetsbare ouderen zijn gebaat bij een heldere en eenvoudige communicatie. Vermijd dus vooral wollig taalgebruik en lange zinnen. En herhaal als dat nodig mocht zijn. Ook je lichaamstaal speelt een rol bij het overbrengen van wat je wilt bereiken. Maak oogcontact. Pak hun hand vast. Vertraag je snelheid en herken wat ze willen. Creëer een vertrouwde omgeving die voorspelbaar is. Dat zorgt voor een gevoel van verbinding en veiligheid.
Dankzij onderzoek en uitwisseling van expertise weten we steeds meer over de herkomst van probleemgedrag bij deze groep. Kennis die wij gebruiken in de trainingen die we meerdere keren per jaar over dit onderwerp geven. Trainingen waarbij jij als zorgprofessional leert met welke technieken je het gedrag van je cliënten kunt beïnvloeden. Trainingen waarin je praktische handvatten krijgt aangereikt, waar je kunt oefenen, experimenteren en ervaren welke invloed je eigen gedrag heeft op het gedrag van je cliënten.
Ben jij werkzaam in de ouderenzorg en loop jij ook regelmatig aan tegen onbegrepen of probleemgedrag van kwetsbare ouderen? Houd dan ons scholingsaanbod in de gaten. De training ‘Probleemgedrag bij ouderen voorkomen: praktische vaardigheden’ staat regelmatig in onze agenda. Meld je aan!
Programmamanager Academie
Jackie van Wieringen
